VÀI CHIA SẺ VỀ
VIỆC SƯU TẬP THƠ CÔNG GIÁO
Hai mươi năm
qua, nỗ lực sưu tập và phát hành Thơ Công giáo đã có một số kết quả đáng kể.
Hợp tác vào công việc chung này, quý Tác giả cũng như chúng tôi không nhằm tìm
hư danh cho riêng mình nhưng chỉ mong cùng cống hiến để phục vụ ích chung của
Giáo hội Việt Nam, cụ thể là để giúp các bạn trẻ Công giáo biết rằng trong cộng
đồng Dân Chúa Việt Nam đang có một dòng chảy thơ văn Công giáo mà họ được mời
gọi tiếp nối. Do đó, những người đã có những bài thơ hay sẽ không ngại đóng góp
mà những người chưa có tác phẩm được chọn cũng chẳng bận lòng.
Nhân dịp Xuân về, chúng tôi
xin được chia sẻ đôi điều, mong Độc giả và các Tác giả thơ bốn phương tiếp tục
góp phần để giúp cho công việc này đạt thêm những thành quả mới.
1. THÀNH QUẢ VIỆC
SƯU TẬP ĐÃ QUA
Các ấn bản sưu
tập Thơ Công giáo đã phát hành không những được nhiều anh chị em tín hữu mà cả
nhiều người ngoài Công giáo, cả trong giới nghiên cứu văn học, quan tâm. Cụ
thể, tất cả 15 tác giả được giới thiệu trong sưu tập Kinh Trong Sương (Trăng
Thập Tự chủ biên, Nxb Phương Đông 2007), đã được chọn đưa vào bộ sách “Những
bài thơ Việt Nam hay lạ xưa nay” của Long Biên Trương Quang Nguyên (tập II và
tập III, do Nxb Văn Nghệ 2009 và 2010) cùng với 5 tác giả Công giáo khác. Trước
kia người ta chỉ biết duy nhất một mình Hàn Mạc Tử. Đây là lần đầu tiên một bộ
sách nghiên cứu thơ Việt Nam
đã đồng loạt giới thiệu tác phẩm của 20 tác giả Công giáo. Số tác giả thơ Công
giáo có sách in riêng rất ít. Nếu không được giới thiệu trong các bộ sưu tập,
đa số sẽ không được công chúng biết đến.
Năm 2012, kỷ
niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Hàn Mạc Tử, ban mục vụ Văn hóa Giáo phận Qui
Nhơn đã ấn hành bộ sưu tập CÓ MỘT VƯỜN THƠ ĐẠO, 2000 trang, ngoài tập 1 dành
riêng cho Hàn Mạc Tử, ba tập còn lại giới thiệu 140 tác giả thơ có năm sinh từ
1912 về sau. Ai cần, có thể đọc bản pdf tại: http://gpquinhon.org/qn/download/
Trong nội bộ,
các tác giả tho trong bộ sưu tập cảm thấy phấn khởi vì được quan tâm và trân
trọng. Với ngày họp mặt kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Hàn Mạc Tử, nhiều tác
giả xúc động vì lần đầu tiên được gặp các anh chị em khác. Hơn nữa, bộ sách đã
gợi hứng cho nhiều bạn trẻ Công giáo dấn thân vào nghiệp viết lách.
Đối với bên
ngoài, mặc dù sách không phát hành ở các nhà sách tổng hợp ngoài đời, trong
giới văn học dần dần cũng đã có những người biết đến và có những đánh giá tích
cực. Chúng tôi cũng mong quý độc giả giới thiệu rộng rãi để có thêm những vị
trong giới phê bình văn học biết đến bộ sách này.
2. CHƯƠNG TRÌNH
TIẾP THEO
Ngoài những
tác giả có mặt trong bộ sách 2012 nói trên, hiện vẫn còn nhiều tác giả Công
giáo có những bài thơ Đạo giá trị nhưng chưa được công chúng biết đến.
Nay chúng tôi
đang tiến hành sưu tập đợt hai, dự kiến sẽ phát hành năm 2015 nhân kỷ niệm 75
năm Hàn Mạc Tử về với Chúa. Tựa sách sẽ là VƯỜN THƠ ĐẠO NỞ HOA. Đợt hai này,
ngoài một tập dành riêng cho Hàn Mạc Tử, mấy tập sau sẽ gồm những gương mặt thơ
khác chưa được giới thiệu ở đợt trước.
Trong hai năm
qua, chúng tôi đã cố gắng tìm kiếm và thu thập thơ Đạo từ các trang truyền
thông Công giáo. Cùng thời gian đó, một số tác giả đã trực tiếp gửi bài cho
chúng tôi. Có những vị chúng tôi đã hồi đáp ngay và cũng có những vị chúng tôi
chưa có điều kiện hồi đáp. Ước mong những vị chưa được hồi đáp niệm tình thứ
lỗi cho sự chậm trễ của chúng tôi.
Trong thời
gian qua, linh mục chủ biên đã sao chép những bài thơ tìm được, gửi đến ba vị
trong ban tuyển đọc xem trước, một ở Gia Lai và hai ở Bình Định. Mỗi vị đọc và
đánh giá theo thang bậc A, B, C vào từng bài thơ. Cả ba vị đã có cuộc hội ý
chung trong ba ngày 09-11 tháng 12-2013 để bàn thảo đi đến thống nhất cùng với
linh mục chủ biên.
Trong ba ngày
làm việc đợt này, chúng tôi đã tổng hợp ý kiến và lượng giá thơ của 81 tác giả,
trong đó 33 tác giả đã có những bài đầu tiên được chọn: 18 tác giả chỉ mới chọn
được 1 bài, 5 tác giả chọn được 2 bài, 2 tác giả được 3 bài, 4 tác giả được 4
bài, 2 tác giả được 5 bài và 2 tác giả được 6 bài. Chúng tôi sẽ dựa trên cơ sở
này để liên lạc với từng tác giả và xin thêm những bài thơ hay khác.
Chúng tôi đang
tiếp tục công việc với những tác phẩm mới nhận được cũng như những tác phẩm sẽ
nhận và tìm được trong thời gian tới. Dự kiến sẽ làm việc chung lần tới vào sau
lễ Phục Sinh 2014.
Sau bộ sách
2015, chúng tôi sẽ tạm ngưng công việc sưu tập thơ để tập trung đầu tư sang
lãnh vực văn xuôi. Do đó, chúng tôi cũng mong được giới thiệu nhiều tác giả trẻ
vào bộ sách 2015. Lần trước, tác giả trẻ nhất sinh năm 1990. Lần này chúng tôi
hy vọng sẽ giới thiệu cả những tác giả có năm sinh 1996.
Ước mong các
trang truyền thông Công giáo và độc giả bốn phương giới thiệu cho chúng tôi biết
những tác giả có thơ hay và cung cấp địa chỉ, email hoặc số điện thoại để chúng
tôi có thể liên lạc xin bài.
3. MỘT SỐ TÁC GIẢ
ĐƯỢC BIẾT ĐẾN NHIỀU NHƯNG CHƯA CÓ BÀI
Cách riêng
chúng tôi ước mong độc giả bốn phương giúp thông tin về các tác giả Hà Thượng
Nhân, Hà Huyền Chi, Từ Linh, Từ Khang Yến, Hoài Diệu, Phùng Bá Thọ, Khải Triều
và Tuyết Mai. Với những tác giả còn sống, chúng tôi mong có được email và số
điện thoại để trao đổi trực tiếp. Với những vị đã khuất, nếu ai đang giữ được
những bài thơ Đạo, hình ảnh, các thông tin cá nhân và lời chứng đức tin của họ,
xin vui lòng chia sẻ cho chúng tôi. Cũng thật đáng quý nếu chúng tôi biết được
địa chỉ, email hoặc số điện thoại những thân nhân gần nhất của các tác giả ấy
để có thể liên lạc.
4. THƯ GỬI CÁC TÁC
GIẢ
Thưa quý tác
giả
Việc sưu tập
và ấn hành các tác phẩm văn chương mang nội dung Kitô giáo không chỉ là việc có
tính văn học mà còn là một việc tông đồ, nhằm góp phần loan Tin mừng qua văn
chương nghệ thuật. Vì thế, chúng tôi cũng ước mong quý tác giả tích cực góp
phần.
Dù thời gian
và điều kiện làm việc eo hẹp, chúng tôi vẫn cố gắng tối đa để việc bình chọn
được khách quan.
Qua đợt tuyển
chọn vừa rồi, chúng tôi xin gửi đính kèm dưới đây vài kinh nghiệm cụ thể đã
nhìn thây được để thuận tiện cho quý Tác giả dễ hợp tác. Nhiều Tác giả đã có
những bài thơ hay nhưng khi gửi bài tham gia bộ sưu tập lại tự chọn ra những
bài không phù hợp với tiêu chí của bộ sưu tập. Để tránh trường hợp ấy, xin lưu
ý:
1. Cần phân
biệt bài thơ hay với bài thơ mang tính chất kỷ niệm riêng tư. Đừng chọn những
bài được những người trong cuộc (mà nội dung bài thơ nhắc đến) ưa thích. Hãy
chọn những bài được quần chúng rộng rãi ưa thích.
2. Cần phân biệt
bài thơ hay với bài thơ rườm rà ý tưởng. Thơ dẫn dắt tâm hồn người đọc và người
nghe bằng hình ảnh, không lý luận giải thích dài dòng bằng các từ nối (liên
từ).
3. Đừng dùng
những từ thừa, thiếu chọn lọc. Cần can đảm loại bỏ những đoạn, những câu, những
ý, những hình ảnh không phục vụ đề tài (cảm xúc chính).
4. Cần có bố
cục vững: mở, thân, kết. Nên học bố cục của bài thơ Đường, chỉ có 8 câu nhưng
bố cục luôn chặt chẽ.
5. Cần quan
tâm tới âm thanh và nhịp điệu. Cũng đừng lẫn lộn “đồng âm” và “vần”. Đồng âm
không được xem là vần.
5. Đừng lẫn
lộn diễn ca và thơ. Bài “diễn ca” chuyển tải nội dung giảng giải về đạo lý
khách quan sang văn vần. Còn “thơ” đặt nặng nơi cảm nhận và cảm nghiệm riêng
rất cô đọng. Trong bộ sưu tập đợt 2 này, Ban Biên tập không chọn các tác phẩm
“diễn ca”.
6. Thơ lục bát
không dễ làm như người ta tưởng. Không biết cách diễn đạt, sẽ chỉ là những bài
vè chứ không phải thơ.
7. Những bài
“thơ” làm theo đơn đặt hàng, mang tính ghi nhận “sự kiện” (mừng lễ, viết theo
chủ đề Tin mừng Chúa nhật, Năm đức tin, vv…) là của các “thợ thơ”, còn những
bài viết từ cảm xúc chân thành mới là của các “thi sĩ”.
Chúng tôi hy
vọng một vài chia sẻ đơn sơ ngắn gọn trên đây có thể giúp quý Tác giả phần nào
trong việc tự lượng giá bài của mình, đồng thời cũng thông cảm hơn với công
việc và mục đích phục vụ của nhóm biên tập chúng tôi.
Tác giả nào
quan tâm muốn tham gia bộ sưu tập, xin vui lòng gửi về khoảng 20 bài thơ Đạo.
Khi quý Tác giả có đủ bài được chọn (tối thiểu 2 bài, tối đa 15 bài), chúng tôi
sẽ thông báo để xin quý tác giả cung cấp tiểu sử và hình ảnh.
Cũng xin nhắc
thêm rằng chúng tôi không làm công việc bình thơ. Thay vào đó, để giúp độc giả
cảm nghiệm chất đạo trong những bài thơ được giới thiệu, chúng tôi mời chính Tác
giả chia sẻ một chứng từ đức tin, có thể gợi lên cái hồn của các tác phẩm.
5. ĐIỆN CHỈ NHẬN BÀI
Những ai cần gửi
bài qua đường bưu điện, xin đề:
Lm VÕ TÁ KHÁNH
116 - Trần
Hưng Đạo
Tp. Quy Nhơn,
Bình Định
Nguyện chúc
quý Tác giả và Độc giả bốn phương cùng gia đình một Năm mới an bình hạnh phúc
trong Chúa.
Thay lời Ban
Biên Tập,
Chủ biên,
Lm Gioan Phêrô Võ Tá Khánh (Trăng Thập Tự)
